Collectief gezucht. Daar hebben wij echt geen tijd voor.
Collectief gejuich. Eindelijk, we pakken het heft meteen in handen.
Collectief gegrom. Als ze ons niet vragen wat er nodig is, moeten ze nu ook geen input verwachten.
We merken het vaak op de werkvloer. Collectief gedrag van teams, en meer specifiek in situaties van verandering. Er staat een verhuis of reorganisatie op til, er gaan mensen weg, een leidinggevende wordt vervangen, er komt een nieuw beleidsplan aan… Wanneer je er begint op te letten, ontdek je patronen in reacties en gedrag van teams als geheel. Er zijn teams die in paniek slaan en er zijn er die uitblinken in de kunst van het negeren. (En ondertussen hun eigen goesting doen.) Soms wordt verandering collectief omarmd en elders roept het vooral bezorgdheid op. Of misschien herken je wel je eigen team dat ‘de zoveelste verandering’ oogrollend van tafel schuift, nog voor er iemand zich afvraagt of dat wel een goed idee is?
Drie keer is een patroon.
De algemene regel geldt: één keer is toeval, twee keer is opvallend en drie keer is een patroon. Meestal ontstaat het gaandeweg en onbewust. We herkennen verschillende achterliggende oorzaken van dergelijke patronen. Vaak heeft het te maken met iets wat vroeger is gebeurd. Gebeurtenissen of trauma’s uit het verleden kunnen lang gedragspatronen bepalen, zelfs wanneer de betrokkenen al weg zijn. Overheersend individueel gedrag of de stem van de leidinggevende kan teamgedrag zeker beïnvloeden. Ook de ontwikkelingsfase van het team in kwestie geeft mee vorm aan collectief gedrag.
Wat doe je ermee?
Maar hoe ga je nu om met dergelijke gedragspatronen bij verandering? Het begint bij herkennen en erkennen. Wees alert en opmerkzaam en durf je in je team luidop afvragen of jullie niet bij elke kleine of grote verandering dezelfde reacties vertonen. Eens je je ervan bewust bent, vraag je je af of dit het gedrag is dat je als team wilt stellen. Helpt het je vooruit? Denkt iedereen er zo over? Wat als …? Wanneer jij diegene bent die een verandering wilt binnenbrengen, heb je eerst en vooral inzicht in het teamgedrag nodig, maar liefst ook manieren om dat gedrag te beïnvloeden.
In de vakliteratuur is veel te vinden over individuele gedragsverandering, maar minder over collectief gedrag. Veel van wat op individueel niveau geldt, zal ongetwijfeld ook op teams van toepassing zijn of er invloed op hebben. Wij vonden echter ook inspiratie in het 7E-model van Fran Bambust. Het onderscheidt zeven hefbomen die zeven soorten gedrag beïnvloeden. Vervang 'doelgroep' door 'team' en zie wat er gebeurt… Kan je uit eigen ervaring de lijst verder aanvullen of ben je benieuwd? Of ga je liever samen met ons op zoek naar een manier om patronen in je team zichtbaar te maken en te doorbreken?
Interessant om te lezen
Effectief gedrag veranderen met het 7E-model, Fran Bambust
De modellen van W, Lynn Lemmens