“Ik heb een mooie film op een festival gezien, die jou ook wel zou bevallen”, zei mijn zoon Lennart onlangs. Hij is professioneel met film bezig en bracht het voorbije jaar ettelijke maanden door in Noord-Ierland. Hij vervolgde: “’t Is eigenlijk meer een documentaire, ‘Young Plato’ en het gaat over een jongensschool in Belfast en een directeur die zijn kinderen probeert warm te maken voor filosofie.” Mijn interesse was onmiddellijk gewekt: de stoïcijnen, onderwijs, achterstelling, enkele van mijn favoriete onderwerpen.
Bleek dat ze de film al een paar weken in de Sphinx gespeeld hadden en de daaropvolgende zaterdag de laatste kans was om hem te zien. Ik boekte dus online en repte mij die zaterdag naar de Gentse bioscoop. Inderdaad, een heerlijke en hartverwarmende film. Deze Vlaams (jawel)-Ierse documentaire vertelt het verhaal van directeur Kevin McArevey van de katholieke basisschool Holy Cross Boys in het Noord-Ierse Belfast. Een school met jongetjes die grootgebracht zijn in gezinnen die het niet breed hebben en het geweld van nabij gekend hebben.
Kevin staat bekend om zijn liefde voor Elvis Presley en de stoïcijnse filosofie. De documentaire volgt hem terwijl hij lesgeeft, liedjes van Elvis zingt, met de jongens praat, en werkt met zijn team. De jongetjes krijgen via de stoïcijnen, wiens portretten als popsterren in de school ophangen, wijsheid en lessen mee waaruit ze een hele leven kunnen putten.
Ik vind het fascinerend hoe de wijsheid van die oude Grieken en Romeinen na 2000 jaar nog altijd actueel en meer dan ooit bruikbaar is. Het is een heel sociaal gedachtengoed waarin het juiste doen voor anderen en jezelf belangrijk is. Centraal staan zelfverbetering en waarden als wijsheid, moed, rechtvaardigheid en matigheid. De ideeën kennen de laatste jaren een revival en terecht. Grote namen die verschillende boeken schreven, en je ook op YouTube kan terugvinden, zijn Ryan Holiday en Massimo Pigliucci.
Als de jongens van de Holy Cross Boys School iets mispeuteren (wat nogal veel gebeurt), krijgen ze geen straf maar moeten ze naar 'the philosophy wall' en nadenken over wat er gebeurd is en hoe ze het weer goed kunnen maken. Die muur bevat citaten en afbeeldingen van verschillende filosofen en hun ideeën, en is bedoeld om hen te laten reflecteren over hun eigen gedrag.
Interessante principes voor jou als teamcoach
Als teamcoach zijn er verschillende belangrijke principes uit de stoïcijnse filosofie die best wel bruikbaar zijn.
‘Amor Fati’ is er één van. Het stoïcisme draait om het accepteren van de dingen die buiten onze controle liggen en het focussen op wat we wel kunnen beïnvloeden. Marcus Aurelius en zijn tijdgenoten geloofden dat de sleutel tot geluk en succes is om je te concentreren op wat je kunt beheersen en los te laten wat je niet kunt.
Er is een oud gebed dat het heel mooi samenvat: “Geef me de moed om te veranderen wat ik kan veranderen. Geef me de wijsheid om te accepteren wat ik niet kan veranderen. Geef me het inzicht om het verschil tussen beide te zien."
In elke organisatie word je geconfronteerd met heel wat zaken die je niet onder controle hebt en dat geldt zeker in de context waarin ik werk, die van een lokale overheid. Heel veel valt buiten mijn macht, veel beslissingen worden politiek of door het hoger management genomen. Terzelfdertijd ligt er soms veel meer in onze mogelijkheden dan we zelf denken.
Het is vaak niet zo productief en het werkt verlammend om veel tijd te investeren in dingen die we toch niet (meer) kunnen veranderen. Het enige wat je kunt controleren zijn je eigen keuzes, de manier waarop we op situaties reageren. We hebben geen grip op wat voorbij is, hoe anderen reageren en denken, wanneer en hoe situaties moeilijk worden of welke problemen er opduiken. Maar we hebben wel controle over hoe we ermee omgaan. Als teamcoach kun je je team helpen deze mindset aan te nemen door hen aan te moedigen te onderzoeken wat er wel mogelijk is, in plaats van zich blijvend druk te maken over externe factoren die buiten hun controle liggen of in het verleden zijn gebeurd.
De stoïcijnen geloofden dat tegenslagen en uitdagingen onvermijdelijk zijn, maar tevens kansen zijn voor groei en leren, en het ontwikkelen van veerkracht. Als teamcoach kun je je medewerkers aanmoedigen om tegenslagen en fouten als leermogelijkheden te zien en te leren dat niet alles zal lopen zoals gepland, ‘problemshooting’ erbij hoort, fouten en misverstanden gebeuren.
En ten slotte: het besef dat alles vergankelijk is en alles verandert. “Memento Mori.” Niets blijft duren, alles gaat voorbij. Het mooie, maar ook het lastige en pijnlijke. En daar ook aan gekoppeld: dankbaarheid voor het vele goede dat je omringt. De stoïcijnen hadden duizenden jaren geleden al door dat geluk niet ontstaat door altijd méér te willen. Ze stelden dat je vooral dankbaar moet zijn voor wat je hebt. En dat geldt ook met betrekking tot je medewerkers. Neem hen niet voor vanzelfsprekend, wees dankbaar en geef waardering!
Wil je nog meer weten? Je kan je inschrijven op daily stoic.com/email dan krijg je dagelijks een portie stoïcijnen van 2.000 jaar geleden in je mailbox toegestuurd. Fantastisch toch!
Met dank aan Kathleen Snoeck voor haar inspiratie en praktische tips.