Het is een quote die we onlangs hoorden en ons aan het denken zette.
De participatieladder is een handige werkvorm om de verschillende niveaus van participatie duidelijk te maken. Het gooit participatie en inspraak niet op één hoop maar verduidelijkt welke mate van participatie bepaalde doelgroepen hebben. Hoe hoger je stijgt in de ladder, hoe meer je te zeggen hebt. Het gaat van informeren tot (mee) beslissen. We gebruiken die ladder zelf ook in veranderingsprocessen. Het is een goede werkvorm om de initiatiefnemers te laten nadenken over welke doelgroepen allemaal een rol spelen in het proces. Bovendien zorgt het voor duidelijke verwachtingen. Je weet als deelnemer hoe ver je participatie gaat en in welke mate er rekening mee gehouden wordt. Door duidelijke verwachtingen te creëren, speel je in op mogelijke weerstand.
Wij zijn niet alleen fan van participatie en inspraak. Meer nog, we zetten het als essentieel onderdeel voorop om te komen tot een geslaagd veranderingsproces. Participatie en inspraak vergroten het eigenaarschap en de betrokkenheid van het team. Dit zorgt ervoor dat een veranderingsproces geen dode letter blijft maar de verandering nadien ook wordt uitgevoerd.
Waarom de ladder dan plat leggen?
Zoals bij vele werkvormen waar je in stijgende lijn gaat, zorgt de ladder voor de perceptie dat het één beter is dan het ander, dat je moet proberen om zo hoog mogelijk te geraken. Maar moet dat ook altijd?
Een platte participatieladder brengt nuance in het debat en in de perceptie. Het laat initiatiefnemers nog wat dieper nadenken. Niet om als excuus te gebruiken en geen inspraak te geven. Wel om het proces aan te passen aan de concrete context. Niet elke verandering hoeft een uitgebreid proces. We kijken daar in de eerste plaats naar de impact van de verandering. Het feit dat je niet helemaal tot bovenaan de ladder gaat, betekent daarom niet dat het proces niet kwalitatief kan verlopen. Anderzijds zijn er groepen of individuen die naargelang het thema duidelijk aangeven dat anderen mogen beslissen of organiseren zonder dat ze er in betrokken hoeven te worden. Uit tijdsgebrek, omdat er veel vertrouwen is of omdat het soms ook eens fijn is om te consumeren zonder engagement. Dan werkt het nefast om te blijven aandringen op hun mening. Elke trap wordt dan evenwaardig. Nuance en een doordacht plan van aanpak zijn hier de juiste weg. Het simpelweg vragen aan je doelgroepen als je het niet zeker weet, de oplossing.
Door onze ervaringen in het jeugdwerk en daarbuiten, hebben we een goed gevulde rugzak. Net daarom geloven we niet in één werkvorm die voor alles en iedereen past. Integendeel, we proberen zoveel mogelijk op maat te werken. Zowel bij het opstellen van het procesplan en nog meer gedurende het proces. Bij elke stap stellen we ons opnieuw de vraag wat de groep nodig heeft om vooruit te geraken en welke werkvorm daarbij het beste past. Gelukkig zijn er dus naast de participatieladder nog veel andere werkvormen met hetzelfde doel voor ogen. Elkeen waarbij we de nodige vraagtekens plaatsen en nuances inbrengen.
Kunnen we jou helpen bij jou participatieproces? Contacteer ons vrijblijvend.